Hamburg viert eerste dag cannabislegalisering: ‘Van Nederland hebben we geleerd hoe we het niet moeten doen’

De Duitse regering legaliseert de komende maanden stapsgewijs cannabis: teelt, verkoop en consumptie. Op maandag mochten liefhebbers voor het eerst legaal een joint opsteken. In Hamburg deden ze dat massaal. ‘Blowen is veel geiler dan zuipen.’

Bron: Volkskrant, door: Remco Andersen 1 april 2024, 19:21

Om 16.20 uur: Zündung, ontsteking. Zo staat het in de aankondiging van de Hamburgse manifestatie ter ere van Legalization Day. Maar daar kan bijna niemand op wachten, nu het eindelijk mag: om drie uur op maandagmiddag drijft de zoete geur van cannabis al dik door de beginnende regen op een heuvel tegenover de Hamburgse haven.

‘Na decennia over onze schouders kijken valt deze last nu eindelijk van ons af’, speecht Andreas Gerhold (61), voorzitter van de Hamburgse Cannabis Social Club, een van de oudste lobbyclubs voor legalisering van Duitsland. ‘Het is nu nog een kleine stap, maar voor ons is het een enorme sprong. Wir paffen das!‘

Wat Gerhold een kleine stap noemt, is een revolutie in het Duitse cannabisbeleid. Vanaf 1 april legaliseert de regering stapsgewijs de hele keten: van productie tot verkoop en consumptie. Teelt en verkoop worden vanaf juli beperkt legaal, blowen mag nu al. ‘Alleen niet in de onmiddellijke nabijheid van een minderjarige, dus kijk even of er geen kind naast je staat als je er een opsteekt’, waarschuwt Gerhold tot hilariteit van zijn toehoorders.

Dat zijn er ruim honderd op deze maandagnamiddag met Pasen, ondanks de motregen die zich gaandeweg ontwikkelt tot een stortbui. Timmerman, marketingmanager, dj, grotendeels man, bijna allemaal jong tot ergens in de middelbare leeftijd. ‘Nu de zon nog, en dan kunnen we legaal een joint bouwen in het park’, zegt Zora Grille (27), filmmaakster. ‘Veel geiler dan zuipen.’

Niet zoals Nederland

Een jointje roken in het park. Het doet denken aan het langjarige Nederlandse gedoogbeleid – maar zo zal het hier niet gaan. Sterker nog: toen de Duitse minister van Volksgezondheid Karl Lauterbach eind 2022 zijn legaliseringsplannen voor het eerst wereldkundig maakte, werd hem gevraagd of Duitsland wat van Nederland had opgestoken. Jazeker, zei Lauterbach: ‘Van Nederland hebben we geleerd hoe we het niet willen doen.’

Tot aan het punt waarop de aansteker klikt, organiseert Duitsland daarom alles anders. Volwassen cannabisliefhebbers mogen voortaan maximaal 50 gram cannabis per maand aanschaffen en drie planten voor eigen gebruik in huis hebben. Tot 21 jaar oud geldt een maximum van 30 gram. De wiet wordt verkocht door verenigingen zonder winstoogmerk, met maximaal vijfhonderd leden elk. Alleen wie in Duitsland woont, kan lid worden. Deze cannabisclubs verbouwen hun eigen gewassen onder toezicht van de overheid. In juli mogen ze beginnen.

Het beleid dient drie doelen: cannabisproductie en –verkoop uit de zwarte markt halen, drugscriminaliteit tegengaan, en op den duur zelfs consumptie verminderen. Cannabisproductie en -verkoop geheel commercialiseren, zoals een aantal Amerikaanse staten heeft gedaan, leidt volgens Duitsland tot meer consumptie. Verkoop en consumptie van cannabis toestaan maar de productie overlaten aan de zwarte markt, zoals Nederland al decennia doet, voedt de criminaliteit.

Een allereerste steekproef bij de Hamburgse Balduin-trappen, een beruchte dealerlocatie nabij de Reeperbahn, levert anekdotische steun op voor minister Lauterbachs zienswijze. Liefhebbers betalen er nu 10 euro voor 0,8 gram wiet. ‘Het is natuurlijk veel goedkoper voor mensen als ze straks zelf cannabis mogen planten’, zegt Tawara, een 37-jarige wietverkoper uit Gambia. ‘Dat gaat de prijs op straat drukken. Dus slecht voor mijn business.’

Commercialisering

Het is de vraag hoe slecht het nieuwe beleid is voor Tawara’s zaken. Cannabisclubvoorzitter Gerhold had het over ‘een kleine stap’, omdat volgens hem – en volgens elke andere vrolijke wietroker vandaag – nog van alles mankeert aan de nieuwe wet. Waar de conservatieve christen-democratische oppositie zich met hand en tand heeft verzet tegen legalisering, en zelfs dreigt de boel terug te draaien als zij – heel waarschijnlijk – in 2025 de verkiezingen wint, gaat het beleid liefhebbers niet ver genoeg.

Neem die clubs met leden. Dat is een hoop gedoe. Je moet je aansluiten, je op enigerlei wijze bezig houden met ‘gemeenschappelijke aanbouw van cannabis voor eigen consumptie’, en dan kijkt de overheid ook nog mee. ‘We eisen van alcoholdrinkers ook niet dat ze elke slok in vereniging hebben gestookt’, zegt Daniel (29).

En dan is het nog de vraag wat voor gevolgen zo’n lidmaatschap op termijn voor leden kan hebben – Daniel wil niet met achternaam in de krant omdat hij niet kan inschatten hoe de juridische en maatschappelijke kijk op cannabis zich zal ontwikkelen. ‘We weten bijvoorbeeld nog niet hoe de verkeerswetten aangepast worden’, zegt filmmaker Florian Kreker (27), de partner van filmmaakster Grille. ‘Word ik straks telkens aangehouden omdat de politie weet dat ik bij een cannabisclub ben aangesloten?’

De oplossing volgens Daniel, Gerhold en andere liefhebbers: commerciële verkoop. Anders blijft een deel van de mensen, zeker gelegenheidsrokers, naar de zwarte markt gaan. De Duitse regering kijkt inderdaad naar die optie, in beperkte mate, maar vooralsnog is er niets over bekend behalve dat de EU dat waarschijnlijk zou blokkeren.

De enige die al zeker lijkt te weten wat het beleid met zijn positie doet, is dealer Tawara. Bij de trappen verkopen hij en zijn collega’s vier soorten drugs, zegt hij: wiet, coke, xtc en speed. Met die laatste drie wil hij niets te maken hebben, zegt hij. ‘Ik weet dat harddrugs de maatschappij kapot maken.’

Maar wat wil nu het geval? Vier jaar nadat hij met de boot vanuit Libië aankwam in Italië en hem daar een verblijfsvergunning werd geweigerd, heeft Tawara’s Italiaanse advocaat – betaald met inkomsten verkregen bij de Hamburgse Balduintrappen – zijn bezwaar met succes afgerond: in januari kreeg Tawara een Italiaanse verblijfsvergunning.

Dus wat deze dealer betreft krijgt gezondheidsminister Karl Lauterback in elk geval gelijk. Als straks in juli cannabis legaal verkrijgbaar is en daarmee zijn verdienmodel in Duitsland wegvalt, sluit Tawara zijn handel en verdwijnt naar Italië.