Verbod op bezit, handel en productie van lachgas als roesmiddel stuit op verzet in Kamer
Irene de Zwaan9 december 2019, 19:00
‘Lachgas nu ineens onder de Opiumwet laten vallen voelt als met een kanon op een mug schieten’, reageert Sophie Hermans (VVD). Ze pleit voor een zorgvuldige afweging in plaats van het nemen van een overhaaste beslissing. Ook bij D66 staan ze niet te springen. ‘De neiging om dingen maar meteen te verbieden, daar hebben wij niet zoveel mee’, zegt Tweede Kamerlid Antje Diertens. ‘D66 kiest liever voor een realistische aanpak en niet voor die kramp.’
Volgens ingewijden is het besluit van Blokhuis niet met de coalitiepartijen overlegd, waardoor ze zich ‘verrast en enigszins overvallen’ voelen. Daarmee is het nog maar de vraag of het verbod er ook daadwerkelijk gaat komen.
Onderzoekers van de drugsbeoordelingscommissie CAM, die maandag in opdracht van het kabinet hun bevindingen naar buiten brachten, constateren dat lachgas een onaanvaardbaar risico oplevert voor de volksgezondheid en in het verkeer. In navolging daarvan kondigde staatssecretaris Blokhuis aan dat hij lachgas op de zwarte lijst van de Opiumwet zal plaatsen.
‘Het recreatief gebruik van lachgas heeft zich ontwikkeld tot een drugsprobleem en daarmee is de Opiumwet de juiste route om dit aan te pakken’, aldus Blokhuis. ‘Een ‘ballonnetje’ is echt niet zo onschuldig als het lijkt.’ Zijn partij, ChristenUnie, dringt al langer aan op deze maatregel en krijgt bijval van het CDA.
Handhaving
De staatssecretaris wil een uitzondering maken voor ‘eigenlijk gebruik’ van lachgas, bijvoorbeeld als verdovend middel in de tandartsstoel of in de horeca, waar slagroomspuiten doorgaans lachgaspatronen bevatten. ‘Het moet gewoon blijven om een toef slagroom bij je appeltaart te kunnen bestellen.’
Komende maanden moet duidelijk worden wat de definitie van ‘eigenlijk gebruik’ van lachgas inhoudt. Staatssecretaris Blokhuis en minister Ferd Grapperhaus van Justitie gaan hierover met leveranciers en afnemers in gesprek. Hoe een eventueel verbod zal worden gehandhaafd, is onduidelijk.
‘Indien er een verbod komt, dan krijgt de overheid een groter instrumentarium om lachgas aan banden te leggen’, zegt drugsonderzoeker Ton Nabben, verbonden aan de Hogeschool van Amsterdam. ‘Je kunt niet meer ergens op straat of in een bar met een slagroomspuit gaan staan en ballonnen verkopen. De beschikbaarheid wordt kleiner, waardoor de onwetende consument minder wordt geconfronteerd met lachgas .’
Maar, zo zegt hij ook: ‘Je kunt niet voorkomen dat sommige bedrijven doorgaan met de verkoop van lachgastanks. Net als met cocaïne en xtc is er een levendige handel in middelen door criminele handelaren.’
Warenwet
Het gebruik van lachgas heeft een vlucht genomen sinds het in 2016 onder de Warenwet werd geschaard in plaats van de Geneesmiddelenwet. Jongeren kunnen vooralsnog eenvoudig en voor weinig geld legaal lachgaspatronen bestellen via internet. Met slagroomspuiten wordt het gas in de ballonnetjes gespoten en geïnhaleerd. Dit leidt tot een kortstondige roes: de omgeving vervaagt, kleuren worden intenser waargenomen en geluid komt met een vertragingseffect binnen.
Vooral onder jongeren is het gebruik van ballonnen populair: in huiselijke kring en tijdens afterparty’s worden soms wel tientallen ballonnen per persoon genuttigd. Excessief gebruik, ook over een korte periode, kan door een tekort aan vitamine B12 tot grote neurologische schade leiden. Artsen zagen een toename in het aantal patiënten dat zich meldden met verlammingsverschijnselen, last van tintelingen en een blijvend doof gevoel. Daarnaast kunnen brandwonden ontstaan doordat gebruikers ijskoude lachgastanks tussen hun benen klemmen om ballonnen te vullen; ze lopen daarbij ongemerkt bevriezingsletsel op.
Ook in het verkeer vormt lachgas een groot risico. Het verlaagt niet alleen het reactievermogen en de rijvaardigheid, de handeling die het vergt om de ballonnen bij te vullen leidt de aandacht van de weg af. De politie had alleen al in de eerste helft van dit jaar te maken met meer dan duizend lachgasincidenten.
Lijst 2
Als het aan staatssecretaris Blokhuis ligt, komt lachgas op Lijst 2 van de Opiumwet te staan, net als cannabis, qat en paddo’s. Het risico hiervan wordt lager ingeschat dan harddrugs op Lijst 1, zoals cocaïne en xtc. Het gebruik van deze middelen is niet strafbaar; gebruikers worden dus niet vervolgd. Wel is het strafbaar om de middelen te bezitten, verhandelen, produceren of in- en uit te voeren. De straffen die gelden voor drugs op Lijst 1 zijn zwaarder dan die op Lijst 2.
Gemeenten dringen al langer aan op maatregelen tegen lachgas, niet in de laatste plaats omdat de straten na festiviteiten als Koningsdag bezaaid liggen met zilverkleurige lachgaspatronen. Sommige gebruikers zouden bovendien agressief of roekeloos gedrag vertonen. Afgelopen maanden werd tijdens evenementen of in delen van steden geregeld een tijdelijk verbod afgekondigd. Ook werd de verkoop van ballonnen op festivals en feesten teruggedrongen.